Masz wrażenie, że twoja ciężka praca nie jest doceniana tak, jak powinna? Czujesz się nierówno traktowany w swojej firmie? Zastanawiasz się, jak to możliwe, że nie awansujesz, mimo zaangażowania i efektywności? Być może doświadczasz dyskryminacji. Sprawdzamy, co mówią przepisy o dyskryminacji w pracy. Poznaj swoje prawa i dowiedz się, jak się bronić.
Jak prawo definiuje dyskryminację w miejscu pracy?
Dyskryminacja w pracy to niesprawiedliwe traktowanie pracowników lub kandydatów ze względu na cechy, które nie mają nic wspólnego z ich umiejętnościami. Prawo pracy zabrania oceniania ludzi na podstawie takich kryteriów jak płeć, wiek, narodowość, religia, niepełnosprawność czy kolor skóry. Dotyczy to zarówno zatrudniania, jak i późniejszych warunków pracy, tj. wynagrodzenia, możliwości awansu czy dostępu do szkoleń. Przykładem może być sytuacja, gdy kobieta nie dostaje stanowiska technicznego tylko dlatego, że jest kobietą.
Inną formą dyskryminacji jest obniżenie pensji osobie o innym pochodzeniu etnicznym, mimo że wykonuje te same obowiązki co inni zatrudnieni. Przepisy chronią także przed odwetem wobec osób zgłaszających przypadki dyskryminacji w pracy. Ważne jest, aby oceniać pracowników wyłącznie na podstawie ich kwalifikacji i wyników.
Jakie przepisy mówią o dyskryminacji w miejscu pracy?
Przepisy prawa chronią pracowników przed nierównym traktowaniem na każdym etapie zatrudnienia. Konstytucja RP (art. 32) zapewnia wszystkim obywatelom równość wobec prawa i zakazuje dyskryminacji. Kodeks pracy (art. 11³, 18 3a–18 3e) określa zasady równego traktowania w zatrudnieniu oraz przewiduje sankcje za ich naruszenie. Ustawa o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania rozszerza ochronę na dodatkowe kryteria, takie jak wiek czy niepełnosprawność. Dyrektywy UE nakładają na pracodawców obowiązek przeciwdziałania dyskryminacji. Brak reakcji na zgłoszenia może prowadzić do konsekwencji finansowych dla pracodawcy.
Jakie formy może przybierać dyskryminacja w pracy?
Dyskryminacja w pracy może wyglądać różnie – czasem jest widoczna od razu, a czasem ukryta w firmowych zasadach. Bezpośrednia dyskryminacja to sytuacja, gdy ktoś jest traktowany gorzej tylko dlatego, że np. jest kobietą lub ma więcej lat. Przykładem może być brak awansu dla doświadczonej pracownicy, jeśli na jej miejsce wybiera się mniej kompetentnego mężczyznę.
Pośrednia dyskryminacja jest trudniejsza do zauważenia, bo wynika z ogólnych zasad, które w praktyce krzywdzą niektóre grupy. Przykładem może być sytuacja, gdy firma zabrania pracy w elastycznych godzinach lub odmawia pracy zdalnej wyłącznie osobom wychowującym dzieci, mimo że ich stanowisko na to pozwala.
Inne formy nierównego traktowania w firmie to molestowanie, stwarzanie nieprzyjaznej atmosfery czy brak udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami. Formą dyskryminacji może być także mobbing, jeśli ofiara jest prześladowana ze względu na określoną cechę. Dyskryminacja może też działać w drugą stronę. Pracownik również może niesprawiedliwie traktować pracodawcę lub szefa, np. celowo go poniżać, psuć opinię firmy albo utrudniać jej działanie.
Jakie kroki można podjąć w przypadku doświadczenia dyskryminacji w pracy?
Jeśli ktoś czuje się dyskryminowany w pracy, ma kilka sposobów, by zareagować i dochodzić swoich praw. Najlepiej zacząć od zgłoszenia sprawy pracodawcy lub działowi HR, zapisując wszystkie szczegóły zdarzenia. Gdy to nie przyniesie efektu, można skierować skargę do Państwowej Inspekcji Pracy lub Komisji ds. Równego Traktowania.
W poważniejszych przypadkach sprawa może trafić do sądu pracy. Ważne jest, aby nie zwlekać, bo na składanie skarg są określone terminy. Pracodawca ma obowiązek dokładnie zbadać sytuację i rozwiązać problem. Jeśli zignoruje zgłoszenie, grożą mu konsekwencje prawne i finansowe. Prawo przede wszystkim chroni pracowników, ale pracodawca też ma sposoby na obronę. Może zgłosić sprawę do sądu pracy lub ukarać zatrudnionego, jeśli ten łamie zasady firmy i prawo.
Dyskryminacja w miejscu pracy może być zarówno pośrednia, jak i bezpośrednia. Nierówne traktowanie może dotykać zarówno pracowników, jak i pracodawców. Warto znać przepisy prawa pracy, aby w porę rozpoznać sytuację i wiedzieć, komu ją zgłosić. Skontaktuj się z nami, jeśli potrzebujesz pomocy.
