Urzędy i instytucje działają na podstawie przepisów prawa administracyjnego. Jeśli składasz wniosek do urzędu, powinieneś znać podstawowe kroki, jakie będziesz musiał przejść. Ważne jest, aby działać świadomie i znać swoje prawa, zwłaszcza gdy otrzymasz odmowną decyzję. W artykule analizujemy, jakie są najważniejsze procedury postępowania według prawa administracyjnego.
Wszczęcie postępowania administracyjnego
Rozpoczęcie postępowania administracyjnego może nastąpić z urzędu, czyli z inicjatywy organu, lub na wniosek osoby zainteresowanej. Na przykład, jeśli ktoś planuje budowę domu, musi złożyć odpowiednie podanie do urzędu gminy lub miasta. Taki wniosek powinien zawierać wszystkie niezbędne dokumenty, takie jak projekt budowlany, mapy czy zaświadczenia. Po otrzymaniu wniosku urząd sprawdza, czy jest kompletny i zgodny z obowiązującymi przepisami. Jeśli czegoś brakuje, wnioskodawca otrzymuje wezwanie do uzupełnienia braków w określonym terminie. Niewypełnienie tego obowiązku może skutkować pozostawieniem sprawy bez dalszego rozpoznania, co oznacza, że urząd nie podejmie decyzji. W momencie wszczęcia postępowania strony, czyli osoby, których sprawa dotyczy, otrzymują oficjalną informację o tym fakcie.
Postępowanie dowodowe
W trakcie postępowania urząd zbiera potrzebne informacje, żeby podjąć właściwą decyzję. Może to być analiza dokumentów, przesłuchanie świadków albo oględziny miejsca. Na przykład, jeśli ktoś ubiega się o zasiłek rodzinny, musi dostarczyć zaświadczenie o swoich dochodach z urzędu skarbowego, a także dokumenty potwierdzające sytuację życiową, takie jak akt urodzenia dziecka, orzeczenie o niepełnosprawności (jeśli dotyczy) czy zaświadczenie o bezrobociu. W przypadku zasiłku z opieki społecznej urząd może wymagać dodatkowo decyzji o przyznaniu renty, umowy najmu mieszkania lub rachunków potwierdzających koszty utrzymania, oświadczenia o braku zatrudnienia lub zaświadczenia z urzędu pracy. Urząd musi sprawdzić materiały i ocenić je w sposób bezstronny. Dowody trafiają do akt sprawy.
Wydanie decyzji administracyjnej
Gdy urząd zbierze już potrzebne informacje, przechodzi do podjęcia decyzji administracyjnej. W piśmie urzędowym znajduje się rozstrzygnięcie, czyli informacja, czy wniosek został zaakceptowany, czy odrzucony, a także uzasadnienie. Na przykład, ktoś, kto chce otworzyć własny biznes, może otrzymać zgodę na działalność albo odmowę, jeśli nie spełnia określonych wymagań. Gotowy dokument jest wysyłany do osób, których sprawa dotyczy. Każdy ma prawo zapoznać się z treścią decyzji administracyjnej i sprawdzić, na jakiej podstawie została podjęta.
Jeśli urząd nie przyzna pozwolenia lub świadczenia, powinien poinformować o możliwości złożenia odwołania. W większości przypadków osoba, która nie zgadza się z decyzją administracyjną, ma 14 dni na odwołanie od momentu jej otrzymania. Warto wówczas skorzystać z pomocy prawnika, który zna się na prawie administracyjnym i pomoże napisać odwołanie.
Odwołanie od decyzji administracyjnej
Jeśli ktoś nie zgadza się z rozstrzygnięciem urzędu, ma prawo się od niego odwołać do instytucji wyższego stopnia. W decyzji administracyjnej zawsze powinna być informacja, gdzie należy złożyć odwołanie i w jakim terminie. W piśmie odwoławczym trzeba dokładnie wyjaśnić, dlaczego decyzja jest niesłuszna, i podać argumenty, które to potwierdzają. Zazwyczaj, jeśli decyzję wydał urząd gminy, starostwo powiatowe lub inna lokalna instytucja, odwołanie trafia do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (SKO). Kolegium analizuje sprawę ponownie i może utrzymać wcześniejsze postanowienie, uchylić je lub zmienić.
W niektórych przypadkach odwołanie kieruje się do ministra lub innego organu wyższego szczebla, np. gdy chodzi o pozwolenia i koncesje na poziomie krajowym. Jeśli decyzja SKO lub ministra nadal jest niekorzystna, można skierować sprawę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA). WSA nie rozstrzyga sprawy od nowa, lecz sprawdza, czy urząd i SKO działały zgodnie z prawem.
Jeśli wyrok WSA nadal nie jest satysfakcjonujący, można wnieść skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) w Warszawie. Skarga kasacyjna wymaga pomocy adwokata lub radcy prawnego, ponieważ musi być napisana zgodnie z przepisami. Decyzja NSA jest ostateczna – jeśli sąd ją wyda, nie można się już od niej odwołać.
Jeśli urząd odmawia nam przyznania świadczenia czy pozwolenia, może to mieć poważne skutki, zwłaszcza że postępowanie w różnych instancjach może trwać kilka miesięcy, a nawet lat. Warto wiedzieć, że można się odwołać.
