Chciałbyś przeanalizować umowę kredytową z WIBOR-em, ale nie masz pewności, na co zwrócić uwagę? Potrzebujesz wiedzy, jaki skutek może wywołać zaskarżenie niedozwolonego postanowienia umownego? Wyjaśniamy, jakie klauzule abuzywne mogą wpłynąć na usunięcie WIBOR z kredytu.
Czym są klauzule abuzywne w umowach kredytowych WIBOR?
Klauzule abuzywne w umowach kredytowych to zapisy narzucone przez bank, które nie były indywidualnie uzgadniane z klientem i przez to stawiają go w gorszej pozycji. W przypadku kredytów WIBOR chodzi głównie o postanowienia określające sposób naliczania oprocentowania i uprawnienia banku do jego zmiany. Gdy występują one w umowie, można je zakwestionować i wnieść pozew o WIBOR, domagając się ich usunięcia w postępowaniu sądowym.
Brak jasnych zasad ustalania oprocentowania
Jeśli umowa nie precyzuje, w jaki sposób bank oblicza WIBOR, co się składa na oprocentowanie całkowite kredytu i kiedy oraz w jaki sposób następują ewentualne zmiany, pojawia się ryzyko dowolności w ustalaniu wysokości rat. Nieprecyzyjne zapisy mogą sprawić, że bank będzie jednostronne decydował o dacie pobrania wskaźnika czy metodzie wyliczeń, a także modyfikował sposób ustalania oprocentowania w przypadku zmiany warunków rynkowych. Problemem jest również sytuacja, w której brak notowania WIBOR daje instytucji finansowej prawo do samodzielnego określenia jego wysokości. Całkowicie odbiera to kredytobiorcy możliwość weryfikacji poprawności naliczonego oprocentowania. Takie postanowienia mogą zostać uznane za klauzule abuzywne i stać się podstawą do usunięcia WIBOR z kredytu lub wprowadzenia przejrzystych zasad jego ustalania.
Przerzucenie całego ryzyka zmian stóp procentowych na klienta
Umowa kredytu opartego na WIBOR może być niekorzystna, gdy cała odpowiedzialność za wzrost stóp procentowych spoczywa na kredytobiorcy, a bank nie przewiduje żadnych ograniczeń ani mechanizmów ochronnych. W takiej sytuacji rata rośnie wyłącznie po stronie klienta, a instytucja finansowa nie dzieli z nim skutków podwyżek. Brak zapisów o maksymalnym oprocentowaniu czy innych zabezpieczeniach powoduje, że ryzyko jest jednostronne i może zostać zakwalifikowane jako klauzula abuzywna. Kredytobiorcy, wnosząc pozwy o WIBOR, mają prawo żądać usunięcia WIBOR z umowy kredytu lub zmiany konstrukcji oprocentowania tak, aby opierało się wyłącznie na stałej marży banku.
Niedoinformowanie o zasadach wyliczania WIBOR
Kolejną abuzywną klauzulą prowadzącą do usunięcia WIBOR z kredytu jest brak jasnych informacji o sposobie ustalania wskaźnika. Kredytobiorca powinien wiedzieć, czym jest stawka referencyjna, kto ją ustala i jak często ulega ona zmianie. Gdy bank ogranicza się do stwierdzenia, że oprocentowanie to WIBOR plus marża, klient nie ma możliwości oceny ryzyka. Taki brak wiedzy sprawia, że decyzja o kredycie nie jest podejmowana w pełni świadomie i może stanowić podstawę do żądania wyeliminowania WIBOR z oprocentowania lub przeliczenia rat.
Jakie mogą być wyroki w sprawach o WIBOR?
Wyroki w sprawach o klauzule abuzywne prowadzą do różnych skutków prawnych. Jednym z rozstrzygnięć jest uznanie, że zapis odwołujący się do WIBOR jest niedozwolony i nie wiąże kredytobiorcy od dnia podpisania umowy. W takiej sytuacji bank nie może stosować WIBOR jako składnika oprocentowania. Spotykane są też orzeczenia eliminujące wskaźnik referencyjny z umowy kredytu i pozostawiające wyłącznie marżę banku lub sam kapitał. Prowadzi to do oprocentowania stałego albo całkowitego braku odsetek zmiennych. Gdy cały mechanizm oprocentowania narusza równowagę stron, sąd może unieważnić umowę – przykładem jest wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach sygn. akt I C 332/24 z 22 stycznia 2025 r.
Dotychczasowe orzecznictwo pokazuje, że skutkiem rozstrzygnięć jest również zwrot nadpłaconych rat oraz zasądzenie kosztów procesu i odsetek ustawowych od dnia uprawomocnienia się wyroku. Analizę, czy dana umowa daje podstawy do takich roszczeń, może przeprowadzić adwokat od spraw bankowych, sprawdzając treść umowy, dokumenty informacyjne i korespondencję z bankiem. Orzeczenia pokazują także, że sądy dążą do tego, aby umowa ze stawką WIBOR mogła obowiązywać po usunięciu abuzywnych zapisów, co pozwala kredytobiorcy spłacać kapitał bez nieuczciwego oprocentowania. Z najnowszego orzeczenia TSUE z 11.09.2025 r. wynika bowiem, że nie bada się samej metodologii wyliczania WIBOR.
Klauzule abuzywne, które wpływają na usunięcie WIBOR z kredytu, obejmują zapisy, które nie określają jasno zasady ustalania oprocentowania, przerzucają całe ryzyko zmian stóp procentowych na klienta oraz pozbawiają go rzetelnych informacji o działaniu wskaźnika. Wyroki w takich sprawach mogą prowadzić do wyeliminowania WIBOR z umowy i ustalenia nowych zasad spłaty, np. opartych wyłącznie na marży banku lub całkowicie bez odsetek.
