Prawo ubezpieczeniowe w Polsce nie zawiera szczególnych regulacji dotyczących sposobu ubezpieczania się jednostek samorządu terytorialnego. Jednak kwestie te wynikają pośrednio z przepisów innych ustaw. Czy istnieje możliwość ubezpieczenia się gminy bez przeprowadzania przetargu? Wyjaśniamy.
W jaki sposób gmina może się ubezpieczyć?
Gmina może ubezpieczyć się na kilka różnych sposobów, a wybór formy zależy głównie od wartości zamówienia i rodzaju ubezpieczyciela. Najczęściej stosowaną metodą zawierania umów przez jednostki samorządu terytorialnego jest przeprowadzenie postępowania zgodnego z ustawą Prawo Zamówień Publicznych i zorganizowanie przetargu. Procedurę tę wykorzystuje się, gdy wartość porozumienia z zakładem ubezpieczeń przekracza próg 130 000 zł netto. Przetarg może mieć formę nieograniczoną lub ograniczoną, obywać się w trybie negocjacji z ogłoszeniem albo dialogu konkurencyjnego.
Czy gmina może ubezpieczyć się bez organizowania przetargu?
Zgodnie z art. 103 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej gmina może zawrzeć umowę ubezpieczenia bez przetargu, jeśli jest członkiem Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych (TUW). W takiej sytuacji nie stosuje się przepisów ustawy Prawo Zamówień Publicznych, ponieważ współpraca odbywa się w ramach wspólnoty członkowskiej, a nie na zasadzie relacji klient-dostawca usług.
Inną dopuszczalną możliwością jest zawarcie umowy ubezpieczenia, której wartość nie przekracza ustawowego progu 130 000 zł netto. Wówczas nie ma obowiązku organizowania przetargu, choć zachodzi konieczność zachowania zasad gospodarności i przejrzystości. Gmina może również przystąpić do grupy zakupowej jednostek samorządu terytorialnego, w której postępowanie organizuje główna jednostka, zwalniając tym samym z tego obowiązku pozostałe.
W wyjątkowych sytuacjach, takich jak brak konkurencji lub nagła potrzeba, istnieje również opcja skorzystanie z trybu zamówienia z wolnej ręki. Sporadycznie spotykaną formą jest także samoubezpieczenie gminy poprzez utworzenie wewnętrznego funduszu. Rozwiązanie to jednak wymaga dużych zasobów i doświadczenia. Zgodnie z ustawą o finansach publicznych zobowiązania z tytułu umów ubezpieczeniowych muszą być ujęte w planie finansowym JST i racjonalnie uzasadnione.
Jaki są wady i zalety ubezpieczania się gminy bez przetargu?
Pomoc prawna z zakresu ubezpieczeń może okazać się dużym wsparciem dla jednostek samorządu terytorialnego rozważających zawarcie umowy w drodze bezprzetargowej. Rozwiązanie to niesie bowiem za sobą zarówno korzyści, jak i pewne ograniczenia, które warto przeanalizować przed podjęciem decyzji.
Zalety ubezpieczenia gminy bez przetargu
Brak konieczności przeprowadzania formalnego postępowania przetargowego przez gminę pozwala skrócić procedury związane z zawarciem umowy ubezpieczeniowej i szybciej sfinalizować proces. Jednostka samorządu terytorialnego może także lepiej dopasować zakres ochrony do własnych potrzeb. Zwłaszcza przy współpracy z Towarzystwem Ubezpieczeń Wzajemnych, które działa na zasadzie wspólnoty interesów. Taka forma współpracy umożliwia utrzymanie ciągłości ochrony bez przerwy między kolejnymi polisami. TUW działają na zasadzie not for profit, co oznacza, że ewentualne nadwyżki finansowe mogą być zwracane członkom towarzystwa, np. poprzez obniżenie składek w przyszłych okresach.
Wady ubezpieczenia gminy bez przetargu
Wśród wad zawarcia umowy ubezpieczenia bez przeprowadzenia przetargu należy wskazać ograniczenie konkurencyjności cenowej, gdyż gmina w takim przypadku ma mniejszą liczbę ofert do porównania. W sytuacji wystąpienia szkód rozliczenia odbywają się w ramach grupy członkowskiej, co może wpływać na wysokość ewentualnych zwrotów składek lub konieczność wniesienia dodatkowych opłat. Oferta TUW czasami bywa ograniczona w porównaniu do propozycji komercyjnych ubezpieczycieli. Może to stanowić problem w przypadku potrzeby skorzystania z ubezpieczeń specjalistycznych. Brak procedury przetargowej czasami budzi wątpliwości co do transparentności i zasadności wyboru oferty. Trudniej bowiem oszacować, czy uzyskane przez samorząd ubezpieczenie jest korzystne w odniesieniu do warunków rynkowych.
Zawarcie umowy ubezpieczeniowej przez gminę bez organizowania przetargu jest możliwe, jeśli należy ona do Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych. Zwalnia to z obowiązku przeprowadzania standardowej procedury wskazanej w ustawie Prawo Zamówień Publicznych. Wybrana oferta ubezpieczeniowa powinna być jednak zgodna z zasadami racjonalnego gospodarowania środkami publicznymi.
