Jeśli pracujesz w dużej firmie, która zatrudnia co najmniej dwudziestu pracowników, musisz brać pod uwagę, że mogą wystąpić zwolnienia grupowe. Gdy do nich dojdzie, warto być przygotowanym. Sprawdź przepisy, aby wiedzieć, jak dochodzić swoich praw i ocenić, czy pracodawca działa zgodnie z obowiązującymi zasadami. Wyjaśniamy, co prawo pracy mówi o zwolnieniach grupowych.
Kiedy mówimy o zwolnieniu grupowym?
Zwolnienie grupowe pojawia się w sytuacji, gdy pracodawca rozwiązuje stosunki pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Prawo pracy wskazuje, że o zwolnieniach grupowych mówimy, gdy firma zatrudniająca co najmniej dwudziestu pracowników planuje rozwiązać umowy z większą liczbą osób w określonym czasie. Konkretny próg zależy od wielkości zakładu pracy:
- do 100 pracowników – zwolnienie grupowe dotyczy co najmniej 10 osób;
- 101-300 pracowników – co najmniej 10% załogi;
- powyżej 300 pracowników – co najmniej 30 osób.
Zwolnienia grupowe obejmują zarówno rozwiązania umowy za wypowiedzeniem, jak i na mocy porozumienia stron, jeżeli to pracodawca zainicjował ten tryb. Gdyby pracownik sam zaproponował rozwiązanie umowy, nie wlicza się to do limitów zwolnień grupowych.
Co musi zrobić pracodawca, zanim masowo zwolni pracowników?
Przed rozpoczęciem zwolnień grupowych pracodawca ma obowiązek skonsultować planowane działania ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami osób zatrudnionych. Wynika to z ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Pracodawca powinien przedstawić powody zwolnień, liczbę osób objętych planowanym rozwiązaniem umów, kryteria doboru osób przeznaczonych do zwolnienia i kolejność dokonywania zwolnień.
Jakie są obowiązki pracodawcy wobec zwalnianych pracowników?
Pracodawca powinien zapewnić pracownikom objętym zwolnieniem grupowym odprawy pieniężne. Ich wysokość zależy od stażu pracy w danej firmie. Osoba, która przepracowała mniej niż dwa lata, otrzymuje odprawę w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Przy stażu od dwóch do ośmiu lat odprawa wynosi równowartość dwóch miesięcznych pensji. Natomiast pracownicy z dłuższym stażem mogą liczyć na trzymiesięczną odprawę. Niektóre grupy pracowników korzystają ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem umowy. Chodzi tu m.in. o osoby w wieku przedemerytalnym, kobiety w ciąży czy pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim lub ojcowskim.
Pracodawcy, którzy planują zwolnić co najmniej 50 osób w ciągu 3 miesięcy, muszą uzgodnić z powiatowym urzędem pracy formę wsparcia dla zwalnianych pracowników. Ta nowa procedura zwolnień monitorowanych obowiązuje od 1 czerwca 2025 r. i wynika z ustawy z 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia.
Czy przepisy regulują kogo wytypować do zwolnienia grupowego?
Przepisy określają, że pracodawca powinien ustalić jasne i obiektywne kryteria wyboru osób do grupowego zwolnienia. Zwykle bierze się pod uwagę staż pracy, kwalifikacje zawodowe, a także sytuację rodzinną lub społeczną pracownika. Jeśli pracownik uzna, że dobór do zwolnienia narusza przepisy, może odwołać się do sądu pracy i domagać się przywrócenia do pracy lub odszkodowania.
Prawo pracy przewiduje, że zwolnienia grupowe mogą mieć miejsce, gdy pracodawca rozwiązuje umowy z większą liczbą pracowników z przyczyn niewynikających z ich winy. Przepisy nakładają na pracodawcę obowiązek przeprowadzenia konsultacji, ustalenia obiektywnych kryteriów doboru i zapewnienia zwalnianym pracownikom odpraw.
