Profesjonalnie przeprowadzone postępowanie upadłościowe lub naprawcze pozwala nie tylko na zachowanie ciągłości istnienia przedsiębiorstwa, którego płynność finansowa została z różnych powodów zachwiana, ale także jest gwarancją ochrony słusznych interesów wierzycieli. Kluczem do sukcesu jest – obok znajomości przepisów prawa upadłościowego i naprawczego – dobra znajomość praktyki postępowań tego typu.
Upadłość konsumencka to stosunkowo nowa w polskim prawie instytucja, wprowadzona w roku 2009 na mocy znowelizowanej ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Zgodnie z przepisami może zostać ogłoszona upadłość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, jeżeli jej niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niej okoliczności.
Przedsiębiorca, który odczuwa zagrożenie niewypłacalnością może wszcząć postępowanie naprawcze, podczas którego, pod nadzorem sądowym, korzysta z ochrony przed wierzycielami. Celem postępowania naprawczego jest przywrócenie przedsiębiorcy zdolności do konkurowania na rynku.
Podstawową przesłanką, której wystąpienie obliguje przedsiębiorcę do złożenia w sądzie wniosku o upadłość jest niewypłacalność. Zgodnie z przepisami ustawy, dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje.
Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli. Wniosek mogą zgłosić również:
Jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu wierzyciele zostaną zaspokojeni w wyższym stopniu, niż zostaliby zaspokojeni po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnika, ogłasza się upadłość dłużnika z możliwością zawarcia układu.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest skomplikowanym procesem prawnym, który ma znaczące konsekwencje dla dłużnika. Prawa i obowiązki dłużnika są przenoszone na syndyka masy upadłościowej. Po ogłoszeniu upadłości, dłużnik jest również wpisywany do publicznego rejestru dłużników upadłościowych, co ma negatywny wpływ na jego zdolność kredytową na przyszłość. Istotne jest, że upadłość konsumencka umożliwia jednak dłużnikowi rozpoczęcie procesu oddłużenia.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej daje dłużnikowi możliwość umorzenia długów, ale nie wszystkich. W niektórych przypadkach, dłużnik nadal jest zobowiązany do spłaty niektórych zobowiązań, takich jak alimenty na rzecz dzieci czy kary za przestępstwa i wykroczenia.
Koszty związane z procesem upadłości konsumenckiej mogą być znaczne i obejmują opłaty sądowe, wynagrodzenie syndyka, a także koszty związane ze sprzedażą majątku. Jeżeli dłużnik nie jest w stanie pokryć tych kosztów, ma prawo ubiegać się o zwolnienie z kosztów postępowania upadłościowego. Decyzję w tej sprawie podejmuje sąd.